ในปัจจุบัน กิจการขนาดกลางและขนาดย่อม (SMEs) มีบทบาทสำคัญต่อระบบเศรษฐกิจของประเทศ ทั้งด้านการจ้างงาน การผลิต และการขับเคลื่อนนวัตกรรม แต่การดำเนินธุรกิจของ SME มักเผชิญกับความท้าทายหลายด้าน โดยเฉพาะด้านการจัดทำบัญชีและรายงานทางการเงิน ที่ต้องเป็นไปตามมาตรฐานที่กำหนด เพื่อให้ข้อมูลทางการเงินมีความถูกต้อง โปร่งใส และสะท้อนผลการดำเนินงานที่แท้จริง

 มาตรฐานการบัญชีสำหรับกิจการที่ไม่มีส่วนได้เสียสาธารณะ (NPAEs) คืออะไร?

              มาตรฐาน NPAEs (Non-Publicly Accountable Entities) เป็นมาตรฐานการบัญชีที่ออกโดยสภาวิชาชีพบัญชี เพื่อให้กิจการที่ไม่มีส่วนได้เสียสาธารณะ เช่น ธุรกิจ SME ใช้เป็นแนวทางในการจัดทำงบการเงิน โดยมีความซับซ้อนน้อยกว่ามาตรฐานสากล (TFRS for PAEs) เพื่อให้เหมาะกับขนาดและความซับซ้อนของกิจการขนาดเล็กและกลาง

 ประเด็นสำคัญที่มีผลกระทบต่อ SME จากการปรับปรุงมาตรฐาน

1. การวัดมูลค่าทรัพย์สินและหนี้สินตามมูลค่ายุติธรรม (Fair Value)

• เดิมกิจการ SME มักใช้ราคาทุน (Historical Cost) เป็นหลัก

• การปรับมาตรฐานใหม่เปิดโอกาสให้กิจการเลือกใช้มูลค่ายุติธรรมในบางกรณี เช่น สินทรัพย์ถาวร หรือเงินลงทุน

 ผลกระทบ: SME ต้องมีการประเมินมูลค่าทรัพย์สินโดยผู้เชี่ยวชาญ และอาจเพิ่มต้นทุนการจัดทำบัญชี

2. การรับรู้รายได้ (Revenue Recognition)

• แนวทางใหม่เน้นให้รับรู้รายได้เมื่อกิจการได้โอนความควบคุมของสินค้า/บริการให้ลูกค้า

 ผลกระทบ: SME ที่เคยรับรู้รายได้ตามการออกใบแจ้งหนี้หรือการรับเงิน อาจต้องปรับระบบบัญชีให้ตรงกับการส่งมอบงานจริง

3. เครื่องมือทางการเงิน (Financial Instruments)

• เพิ่มความชัดเจนเรื่องการบันทึกสินทรัพย์ทางการเงิน เช่น เงินให้กู้ยืม การลงทุน และหนี้สินทางการเงิน

 ผลกระทบ: ต้องมีการจำแนกประเภทและวัดมูลค่าอย่างถูกต้องตามหลักบัญชีใหม่

4. การด้อยค่าของสินทรัพย์ (Impairment)

• มาตรฐานเน้นให้ SME ประเมินมูลค่าสินทรัพย์ว่ามีการด้อยค่าหรือไม่เป็นประจำ

 ผลกระทบ: ต้องมีการตรวจสอบสินทรัพย์ เช่น อาคาร เครื่องจักร หรือสินค้าคงเหลืออย่างสม่ำเสมอ

5. การเปิดเผยข้อมูลในงบการเงิน

• มาตรฐานใหม่ให้ความสำคัญกับ “การเปิดเผยข้อมูล” มากขึ้น เช่น การเปิดเผยรายการระหว่างกันกับบุคคลที่เกี่ยวข้อง

 ผลกระทบ: SME ต้องจัดเก็บข้อมูลธุรกรรมอย่างเป็นระบบ และอาจต้องอาศัยโปรแกรมบัญชีที่รองรับการรายงานเพิ่มเติม

 ประโยชน์ที่ SME ได้รับจากการปฏิบัติตามมาตรฐาน NPAEs

• สร้าง ความน่าเชื่อถือ ให้กับกิจการต่อธนาคาร นักลงทุน หรือพันธมิตรทางธุรกิจ

• ช่วยให้ วิเคราะห์ผลการดำเนินงาน ได้แม่นยำขึ้น วางแผนการเงินได้ดีขึ้น

• ลดความเสี่ยงในการถูกตรวจสอบจากกรมสรรพากรหรือหน่วยงานกำกับดูแล

• เป็น พื้นฐานสำคัญในการขยายธุรกิจ หรือเข้าสู่ตลาดทุนในอนาคต

 ข้อเสนอแนะสำหรับผู้ประกอบการ SME

• ติดตามข่าวสารจากสภาวิชาชีพบัญชีอย่างต่อเนื่อง เพื่อทราบการปรับปรุงมาตรฐาน

• จัดให้มี ระบบบัญชีที่เหมาะสมกับขนาดของกิจการ เช่น โปรแกรมบัญชีออนไลน์

• ปรึกษานักบัญชีหรือผู้สอบบัญชีรับอนุญาต เพื่อวางแผนและจัดทำงบการเงินให้ถูกต้องตามมาตรฐาน

• พัฒนาความรู้ด้านการเงินภายในทีมงาน เพื่อให้เข้าใจผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงมาตรฐานใหม่

ภาษีที่ SME ต้องพิจารณา

1. ภาษีเงินได้นิติบุคคล (Corporate Income Tax - CIT)

• SME ต้องยื่นแบบภาษีประจำปี โดยคำนวณจาก กำไรสุทธิหลังหักค่าใช้จ่ายทางธุรกิจที่ยอมรับได้ตามกฎหมาย

• การทำบัญชีอย่างถูกต้องช่วยให้:

  • คำนวณภาษีได้ถูกต้อง

  • ลดความเสี่ยงถูกตรวจสอบโดยกรมสรรพากร

  • ใช้สิทธิ์ลดหย่อนหรือยกเว้นภาษี สำหรับ SME ขนาดเล็กหรือรายได้ไม่เกินเกณฑ์ที่กฎหมายกำหนด

• ตัวอย่างสิทธิประโยชน์: SME ที่มีรายได้ไม่เกิน 3 ล้านบาทต่อปี อาจได้อัตราภาษีลดลงตามเกณฑ์

2. ภาษีมูลค่าเพิ่ม (VAT)

• SME ต้องพิจารณาว่ารายได้เกินเกณฑ์จด VAT หรือไม่ (ในไทยคือ 1.8 ล้านบาท/ปี)

• หากจด VAT: ต้องออกใบกำกับภาษีทุกครั้งที่ขายสินค้า/บริการ สามารถหัก VAT ขาเข้าจาก VAT ขาออก ลดภาระภาษี

• หากไม่จด VAT: ราคาขายอาจรวม VAT แต่ไม่สามารถหัก VAT ขาเข้าได้

• การทำบัญชีที่ดีช่วยให้ติดตาม VAT ทั้งขาเข้าและขาออกง่ายขึ้น ลดโอกาสผิดพลาด

3. ภาษีหัก ณ ที่จ่าย (Withholding Tax)

• เกิดขึ้นเมื่อ SME จ่าย: ค่าแรง ค่าบริการ ค่าเช่า ดอกเบี้ยหรือเงินปันผล

• SME ต้องหักภาษี ณ ที่จ่ายตามอัตราที่กฎหมายกำหนดและส่งให้กรมสรรพากรตรงเวลา

• การบันทึกบัญชีอย่างชัดเจนช่วยให้: ยื่นแบบได้ถูกต้อง ลดความเสี่ยงถูกปรับ

4. ภาษีท้องถิ่น

• ขึ้นอยู่กับประเภทและขนาดกิจการ เช่น:

  • ภาษีป้าย – หากติดป้ายโฆษณาหรือป้ายกิจการ

  • ภาษีโรงเรือน – อาคารที่ใช้ทำธุรกิจ

  • ภาษีที่ดินและสิ่งปลูกสร้าง – สำหรับโรงงานหรือสำนักงานของ SME
     

• การบันทึกค่าใช้จ่ายเหล่านี้ในบัญชีช่วย:

  • วางแผนและบริหารจัดการภาษีท้องถิ่นได้ง่าย

  • ป้องกันการจ่ายเกินหรือพลาดการยื่น

5. ภาษีที่เกี่ยวข้องกับธุรกิจ (Business-related Taxes)

• ภาษีสรรพสามิต (Excise Tax)

  • เก็บกับสินค้าเฉพาะบางประเภท เช่น เครื่องดื่ม แอลกอฮอล์ ยาสูบ น้ำมัน หรือสินค้าฟุ่มเฟือย

  • SME ที่ผลิตหรือจำหน่ายสินค้าประเภทนี้ต้องจดทะเบียนสรรพสามิต และคำนวณภาษีตามอัตราที่กำหนด

• ภาษีนำเข้า-ส่งออก (Import/Export Duties)

  • SME ที่นำเข้าสินค้าจากต่างประเทศหรือส่งออก ต้องเสียภาษีศุลกากร

  • ต้องยื่นเอกสารผ่านกรมศุลกากร และอาจมี VAT หรือภาษีอื่นเพิ่มเติม

• ภาษีธุรกิจเฉพาะกิจ (Specific Business Taxes)

  • สำหรับบางกิจการ เช่น โรงแรม, ร้านอาหาร, ร้านค้าออนไลน์ที่ขายสินค้าเฉพาะ

  • อาจต้องจ่ายค่าธรรมเนียมใบอนุญาต หรือภาษีธุรกิจเฉพาะอื่น ๆ

• ภาษีสิ่งแวดล้อม / ภาษีคาร์บอน

  • สำหรับ SME ที่ใช้พลังงานมากหรือมีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม เช่น โรงงานอุตสาหกรรม

  • มีภาษีหรือค่าปรับตามกฎหมายสิ่งแวดล้อม

ผลกระทบต่อ SME เรื่องภาษี

1. ภาระการยื่นภาษี

   • SME ต้องยื่นภาษีเงินได้นิติบุคคลประจำปี ตามกำไรสุทธิ

   • หากบัญชีไม่ถูกต้องหรือไม่ครบถ้วน จะทำให้คำนวณภาษีผิดพลาด เสี่ยงถูกปรับ

   • การใช้มาตรฐานบัญชี SME (TFRS for SMEs) ช่วยให้การคำนวณภาษีง่ายและถูกต้องขึ้น

2. การจดทะเบียน VAT

   • SME ต้องพิจารณาว่ารายได้เกินเกณฑ์จด VAT หรือไม่ (ในไทยคือ 1.8 ล้านบาท/ปี)

   • ผลกระทบ:

     • ถ้าไม่จด VAT - ไม่สามารถหัก VAT ขาเข้าได้ ทำให้ต้นทุนสูงขึ้น

     • ถ้าจด VAT - ต้องทำระบบบัญชีเพื่อบันทึก VAT ขาเข้าและขาออก ทำให้ภาระงานบัญชีเพิ่มขึ้น
        

3. ภาษีหัก ณ ที่จ่าย (Withholding Tax)

   • SME ต้องหักภาษี ณ ที่จ่าย เมื่อจ่ายค่าบริการ, ค่าเช่า, หรือค่าจ้างบุคคล/นิติบุคคลอื่น

   • ผลกระทบ: ต้องบันทึกและรายงานภาษีหัก ณ ที่จ่ายให้ถูกต้อง หากพลาดอาจถูกปรับและเสียค่าปรับ

4. ภาษีท้องถิ่น

   • เช่น ภาษีป้าย, ภาษีโรงเรือน, ภาษีที่ดิน

   • ผลกระทบ: ต้องจัดทำบัญชีและเตรียมเอกสารให้ครบถ้วน หากไม่ทำจะเสียค่าปรับหรือเสียโอกาสใช้สิทธิประโยชน์

5. สิทธิประโยชน์ทางภาษี

   • SME อาจมีสิทธิเครดิตภาษีหรือค่าลดหย่อน เช่น

     • การลงทุนในเทคโนโลยีหรืออุปกรณ์ใหม่

     • การจ้างงานคนพิการหรือผู้สูงอายุ

     • การลงทุนพลังงานสะอาด

   • ผลกระทบ: ต้องมีระบบบัญชีและเอกสารครบถ้วนเพื่อใช้สิทธิประโยชน์ได้จริง

6. ความเสี่ยงและโอกาส

   • ความเสี่ยง: หากบัญชีไม่ชัดเจน - คำนวณภาษีผิดพลาด, เสียค่าปรับ, เสียเครดิตภาษี

   • โอกาส: การวางแผนภาษีดี - ลดภาระภาษี, ใช้สิทธิประโยชน์, เพิ่มสภาพคล่องทางการเงิน

          แม้มาตรฐานการบัญชีสำหรับกิจการที่ไม่มีส่วนได้เสียสาธารณะ (NPAEs) จะดูซับซ้อนในช่วงแรก แต่เป็นเครื่องมือสำคัญในการยกระดับการจัดการทางการเงินของธุรกิจ SME ให้มีประสิทธิภาพ โปร่งใส และพร้อมต่อการเติบโตอย่างยั่งยืนในอนาคต